Cumhuriyetimizin tarihsel, kültürel, siyasal, toplumsal ve ekonomik dinamiklerini anlamayı ve gelecek vizyonuna yeni perspektifler sunmayı amaçlayan araştırma projelerini desteklemek üzere; Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB) tarafından yürütülen 1001-Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı kapsamında açılan “Cumhuriyetimizin 100. Yılı Özel Çağrısı”na sunulan projelerin bilimsel değerlendirme süreci tamamlanmıştır.

İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ), Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi'nden Prof. Dr. Deniz Özkut'un yürütücülüğünde, İKÇÜ Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi'nden Prof. Dr. Aytuğ Onan, Doç. Dr. Ayşe Kalaycı Önaç, Dr. Öğr. Üyesi Onan Güren, Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi'nden Doç. Dr. Sema Küskü ve Dr. Öğr. Üyesi Şebnem Parladir, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi'nden Doç. Dr. Şaban Çelik, Sanat ve Tasarım Fakültesi'nden Doç. Dr. Uğur Bakan ve Doç. Dr. Ufuk Bakan ile Dr. Hamid Reza Yazdani'nin katılımıyla yürütülen "17.yy İzmir’inde Kayıp Mimari Mirasın Dijital Anlatısı: Somutlaştırılmış Öğrenme için Sürükleyici Sanal Gerçeklik Deneyimleri / Kültürel Mirası Koruma ve Eğitim İçin Yenilikçi Bir Yaklaşım" başlıklı proje TÜBİTAK 1001 tarafından desteklenen ve 80 proje arasında yer almıştır.

Toplam 36 ay sürecek proje, kültürel mirasın korunması ve eğitimin yenilikçi birleşimini hedefleyen dinamik bir dijital ekosistem oluşturmayı amaçlamaktadır. Bu proje, tarih, kültür, teknoloji ve yapay zekâ alanlarını bir araya getirerek, kültürel mirasa yönelik farkındalığı artırmayı, tarih öğrenme süreçlerini kolaylaştırmayı ve yeniden düşündürmeyi hedeflemektedir.

Projenin temel yaklaşımlarından biri, yapay zekâ destekli kayıp mimari mirasın dijital ortamda 3D temsiliyetini sağlamak ve bu temsiliyet üzerinden bir eğitim deneyimi oluşturmaktır. Bu deneyim, sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik teknolojileriyle desteklenerek, derin tarihsel öğrenmeyi de desteklemeyi amaçlamaktadır. Ayrıca kullanıcı davranışlarına dayalı olarak oluşturulan bu yeni bilgi katmanları, mimari mirasın daha iyi anlaşılmasına da olanak sağlayacaktır.

Projenin ilk aşaması, Avrupalı gezginlerin gravürlerini kullanarak tarihi bir yolculuk sunmayı ve bu gravürleri dijitale dönüştürerek 3D modeller oluşturmayı içermektedir. Özellikle 17. yüzyıl İzmir'i örnek alarak, bu dijital belgeleme ve temsiliyet yöntemleriyle geçmişin dijital ortama aktarılması sağlanacaktır. Projenin ikinci aşamasında ise sanal gerçeklik tabanlı öğrenme ortamı, kavramsal araştırma, tasarım, ar-ge ve yazılım geliştirme, test ve kontrol olmak üzere iş paketleriyle bağlantılı olarak dört alt aşama takip edilerek gerçekleştirilecektir. Üniversite öğrencileri üzerinde gerçekleştirilecek olan son aşamada, geleneksel mimarlık tarihi anlatımından farklı bir yaklaşım sunarak, kentin kültürel mirasını deneyimleme ve öğrenme imkânı sağlamaktadır. Yeni nesil oyun teknolojileri kullanılarak geliştirilen bu yaklaşım, öğrencilerin tarih ve mekan temsili üzerine tepkilerini ölçmeyi amaçlamaktadır. Bu projede kayıp mimari miras ve 17.yüzyıl İzmir döneminin koşulları simüle edilerek oluşan öğretim ortamının bilgi düzeyi tespit edilecektir. Proje, tarih ve teknolojinin kesiştiği bir noktada yer almakta ve bilginin sınırlarını ilerletmeyi hedeflemektedir. Metodolojik çerçeve, geleneksel ve dijital öğrenme biçimlerinin karşılaştırılmasına dayanarak, bilgi üretimini ve öğrenmeyi teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Elde edilen veriler, uzmanlara, akademisyenlere ve ilgili kurumlara aktarılacak ve kültürel mirasın korunması ve eğitimde kullanılmasına katkıda bulunacaktır.